سیستم TOD
TOD یک مجموعه اصلاحات شهری است که باعث میشود سیستم حملونقل عمومیِ یک شهر، با راندمان بیشتری به کار آید. و اصلاحاتش، خیابانهای شهر را از خودرو پس میگیرد و به عابران پیاده و دوچرخه سوارها تحویل میدهد. به زبان آنچه که امروز مصطلح است، شهر را انسانمحور میکند. TOD با اصلاحاتِ بدون هزینهاش، سرزندگی را به محلات شهر بازمیگرداند، جامعهی محلی را تقویت میکند و اقتصاد شهری را رونق میبخشد.اگر ما در نیم قرن اخیر درگیر ترافیک شده ایم، آمریکا و اروپا، بیش از یک قرن پیش با آن مواجه شدند. برای مقابله با آن و نیز برای رفت و آمد شهروندان کمدرآمد، مترو ساختند. احداث متروی نیویورک و لندن ۱۵۴ سال پیش شروع شد. متروی پاریس ۱۱۷ سال پیش. مبالغ زیادی برای خطوط مترو هزینه کردند. هر چه زیرِ زمین ریل کشیدند، ایستگاه ساختند، واگن خریدند و هر چه بیشتر پیش رفتند، کمتر توانستند با ترافیک خودرو در سطح زمین و خیابانها مبارزه کنند. به اندازه همه قرن ۲۰، شهرسازان و متخصصان ترافیک مطالعه کردند که چرا با وجود صرف این همه هزینه، مردم هنوز از خودرو دستبردار نیستند. از یک طرف زیر زمین برای مترو هزینه میکردند و از طرف دیگر مجبور بودند روی زمین برای خودروها هزینه کنند و خیابان عریض کنند و گره ترافیکی بگشایند.
ایده TOD
ایدههای معماری زیادی امتحان شد، ولی موفق نبودند. علت اصلی این بود که شهر برای مترو ساخته نشده بود. شهر برای عابران پیاده که از مترو استفاده کنند، ساخته نشده بود. نقشه توسعه شهرها را خودروها طراحی کرده بودند. سریع بودند و از درب مبدا تا درب مقصد قابل استفاده. نه تراکمها به مترو و ایستگاههایش ربط داشت و نه مقیاسها و مسافت سفرها، مناسبِ افرادِ پیاده بود. خودرو به ظاهر همهچیز را دسترسپذیر کرده بود و شهر بر اساس آن توسعه یافته بود. TOD بر همین اساس شکل گرفت. به صورتِ اصلاحاتی که بعد از راهاندازی حملونقل عمومی شهر باید انجام شود. محدودههای اطراف ایستگاههای مترو و تراموا و BRT شدند مراکز بازآفرینی و بازسازی شهر و این بازسازی، به نفع عابران و به ضرر خودروها طراحی شد.
رابطه TOD و مترو، مانند رابطه “چاقوتیزکن” و چاقو است. نامش برگرفته از Transit Oriented Development است، یعنی توسعه مبتنی بر حمل و نقل. TOD محصول تلاش¬های بسیاری است که نهایتا پیتر کالتورپ در سال ۱۹۹۳، آن را تعریف و فرمولبندی کرد.
مفهوم مرکزی TOD
مفهوم مرکزیِ TOD، ایجاد منطقههای پیاده در تمام سطح شهر است .
که از طرفی، کل شهر را پوشش میدهند و از سوی دیگر.
، با سیستم پُرکششِ حملونقل عمومی (مثلا مترو)، به هم متصلند.
TOD یک پروژهی ساختوساز و بارگذاری حول یک ایستگاه نیست.
بلکه یک بازآفرینی همگن و بههمپیوسته در سراسر شهر است.
که روح حاکم بر آن، یعنی پیادهمداری، در تمام شهر جاری شده
و به سانِ گذشته، شهر را مناسب زیست و طبیعتِ انسان، بازسازی میکند.
گذشتهای که در آن، هنوز، پای وسایل نقلیه موتوری به معابر شهر باز نشده بود.
و هندسه شهرها را وابسته به مقیاسِ حرکت خودروها نکرده بود.
ساختار و هندسهای که مبتنی بر مقیاسِ حرکتی انسان بود.
نویسنده : افشین خضرلوی اقدم
پست نشست تخصصی امکان و روش اجرای tod در تهران در چهارسوی معماری اول به نظر می رسد.